Prace nauczycieli | Publiczna Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Królowej Jadwigi w Brzesku

ROCZNICA WYZWOLENIA BRZESKA
19 stycznia 1945 r. jest ważną datą w historii naszego miasta. W tym dniu zawitało do Brzeska wyzwolenie, które zakończyło dramat II wojny światowej.

Okupacja niemiecka w latach 1939 – 1945 to okres, w którym Brzesko utraciło 61 procent swoich mieszkańców: walczyli na polach bitew niemal wszystkich frontów II wojny światowej. Byli torturowani w więzieniach, ginęli w obozach koncentracyjnych i łagrach sowieckich oraz innych miejscach masowej zagłady.

12 stycznia, 1945 r. nadchodziło oczekiwane przez wszystkich mieszkańców wyzwolenie. Wojska IV Frontu Ukraińskiego (38 armia gen. K. Moskalenki) i I Frontu Ukraińskiego (60 armia gen. Pawła Kuroczkiną) po stoczeniu walk z wojskami niemieckimi w rejonie tarnowskim siłą zmusiły nieprzyjaciela do odwrotu z Brzeska i innych miejscowości na linii Tarnów-Kraków. ”Tymczasem ziemia aż drżała od ciężkich wystrzałów armatnich, które z każdym dniem były coraz bliższe (…). 19 stycznia 1945 r. nad ranem odezwały się wkoło potężne detonacje. Wysadzone zostały w powietrze wszystkie mosty i mostki na drogach powiatu i torze kolejowym. W ruinach znalazły się trzy stacje kolejowe: w Bogumiłowicach, Biadolinach i Słotwinie-Brzesku (…) ”(Władysław Myśliński ps „Młot ” „A jednak tak było”).

19 stycznia 1945 r. wkroczyli do Brzeska żołnierze Armii Czerwonej i Ludowego Wojska Polskiego.

„Wolność przyszła do naszego miasta 18 stycznia 1945 roku. Przez Brzesko, w godzinach przedpołudniowych, przeciągnęły ostatnie oddziały wroga, kierując się albo w kierunku Krakowa, albo na Nowy Sącz. Jako jeden z ostatnich zatrzymał się w naszym mieście oddział wartowniczy; jego zadaniem była ochrona mostów na Uszwicy, które następnie ten sam oddział wysadził w powietrze na rozkaz przybyłych z kierunku Tarnowa SS-manów Niemcy dysponowali ciężarówką, ale ta odmówiła posłuszeństwa, więc zniszczyli ją granatem, a następnie pomaszerowali w kierunku Nowego Sącza. Byli to – jak się potem okazało – ostatni wrogowie, jacy znajdowali się w czasie tej wojny w Brzesku. Miało to wszystko miejsce około godziny trzeciej po południu. Mimo że słyszeliśmy kanonadę artyleryjską i odgłosy niedalekiej walki, do wieczora nie pojawił się żaden żołnierz. Ani niemiecki, ani rosyjski, ani polski. W całym mieście panowała cisza i spokój, ale wyraźnie dało się odczuć napięcie. Co będzie dalej? Jak będzie wyglądała wolność, jaka będzie nasza przyszłość?

Następnego dnia rano, to jest 19 stycznia, gdzieś około godziny piątej pojawił się w okolicach dzisiejszego placu Żwirki i Wigury kilkunastoosobowy patrol żołnierzy radzieckich. Pytali się, jak daleko jeszcze do Berlina, a następnie pomaszerowali w kierunku na Bochnię. I znów nie było wiadomo na pewno, że już jesteśmy wolni. Wreszcie koło południa zaczęły napływać do Brzeska już liczne grupy żołnierzy radzieckich, by po południu pojawili się także żołnierze polscy. Wtedy to stało się dla nas, mieszkańców Brzeska, jasne, że blisko sześcioletnia okupacja już się skończyła, że nareszcie jesteśmy naprawdę woli.” (Florian Filip w Jacek Filip: BRZESKO w latach 1939 – 1945. Garść wspomnień.)

28 stycznia 1945 r. w obecnym budynku Miejskiego Ośrodka Kultury utworzono pierwszą po wyzwoleniu Miejską Radę Narodową, a następnego dnia Starostwo Powiatowe. Potem organizowano urzędy i instytucje oraz zakłady pracy.

Społeczeństwo z dużą nieufnością podchodziło do nowej władzy i stylu narzucania za wszelką cenę komunistycznego ustroju państwa i programu gospodarczego. Wielu usunęło się w cień, wielu też podejmowało próby walki ze strukturami państwa formowanymi według wzoru radzieckiego. Niejednokrotnie dochodziło do walk i tragedii. Ginęli ludzie w bratobójczej walce i sporach o przyszłość Polski.

Dorota Kwaśniak

Wypominki Narodowe

„Bo nie ma ziemi wybieranej, jest tylko ziemia przeznaczona”-scenariusz 2014

zdjęcia